Sáng 16/6, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, với 100% đại biểu tham gia biểu quyết tán thành, Quốc hội thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp. Đây là dấu ấn lịch sử, khởi đầu cho cuộc cải cách sâu sắc về thể chế.

Tư duy lập hiến đổi mới

Việc sửa đổi, bổ sung Hiến pháp tạo cơ sở hiến định triển khai đồng bộ, thống nhất chủ trương của Đảng về tinh gọn bộ máy từ Trung ương đến cơ sở; bảo đảm hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, phù hợp với mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp; mở ra không gian kinh tế mới, góp phần đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới.

Liên quan đến Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, việc sửa đổi Hiến pháp tập trung làm rõ vai trò, vị thế và tăng cường sự phối hợp, hiệp thương dân chủ giữa Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên, cũng như nâng cao vai trò, trách nhiệm của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong hệ thống chính trị. Đồng thời, khẳng định vị trí quan trọng, không thể thay thế của Công đoàn Việt Nam.

Với 100% đại biểu tham gia biểu quyết tán thành, Quốc hội thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp. (Ảnh: Phạm Thắng).

Mọi sự thay đổi, điều chỉnh trong Hiến pháp đều tác động trực tiếp đến đời sống chính trị, pháp lý và xã hội. Do vậy, việc Quốc hội thảo luận công khai, tiếp thu ý kiến nhân dân và các chuyên gia trước khi thông qua Nghị quyết đã phát huy quyền làm chủ của nhân dân. Với tỷ lệ nhân dân tán thành đối với các nội dung của dự thảo Nghị quyết đạt 99,75% khẳng định chủ trương sửa đổi, bổ sung một số điều Hiến pháp năm 2013 đã thể hiện đúng “ý Đảng lòng dân”, vừa đáp ứng yêu cầu đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, vừa phát huy dân chủ thực chất, tuân thủ đúng trình tự, thủ tục theo quy định.

Để tạo điều kiện thuận lợi cho Chính phủ, các bộ, ngành ở Trung ương và địa phương có thêm thời gian, kịp thời triển khai thực hiện chủ trương sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và tạo cơ sở pháp lý hiến định cho việc thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, sớm đưa tổ chức bộ máy của chính quyền địa phương ở các đơn vị hành chính chính thức đi vào hoạt động từ ngày 1/7/2025, Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp có hiệu lực ngay từ ngày được Quốc hội thông qua (16/6/2025). Ngay trong ngày hôm nay, Chủ tịch nước sẽ thực hiện việc công bố Nghị quyết để kịp thời thông tin rộng rãi về nội dung sửa đổi, bổ sung Hiến pháp đến đông đảo cử tri và nhân dân cả nước.

Đổi mới tổ chức bộ máy Nhà nước, tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả

Trao đổi với phóng viên Báo Nhân Dân, đại biểu Trần Văn Khải (Đoàn Hà Nam), Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường khẳng định, Quốc hội quyết định thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp vào lúc này mang ý nghĩa rất quan trọng và kịp thời. Trong bối cảnh đất nước đang đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng khoa học-công nghệ và hội nhập quốc tế sâu rộng, mô hình bộ máy 3 cấp hiện tại đã bộc lộ nhiều hạn chế, chồng chéo, kém hiệu quả so với yêu cầu mới, việc sửa đổi Hiến pháp lúc này chính là nhằm tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho công cuộc tái cơ cấu bộ máy Nhà nước tinh gọn, hiệu lực hơn, đáp ứng tốt hơn nhiệm vụ phát triển đất nước và phục vụ nhân dân.

Đại biểu Trần Văn Khải (Đoàn Hà Nam), Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường trao đổi với phóng viên bên lề hành lang Quốc hội. (Ảnh: TL).

Bối cảnh hiện nay cũng đặt ra yêu cầu cấp bách phải hoàn thiện Hiến pháp để kịp thể chế hóa các chủ trương đổi mới lớn. Quốc hội tiến hành sửa Hiến pháp ngay trong năm 2025 với mục tiêu hoàn thành trước ngày 30/6/2025 để kịp sắp xếp lại tổ chức bộ máy hệ thống chính trị và chuẩn bị cho Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV sắp tới. Đây là bước đi thể hiện tầm nhìn chiến lược và quyết tâm mạnh mẽ của Đảng và Nhà nước ta trong việc hoàn thiện thể chế, tạo động lực đổi mới cho giai đoạn phát triển tiếp theo.

Quan trọng hơn, theo đại biểu, việc sửa đổi Hiến pháp lần này cho thấy tinh thần dám nghĩ, dám làm vì lợi ích chung của đất nước.

Thực tiễn cho thấy bộ máy 3 cấp hiện nay đã bộc lộ nhiều bất cập: cấp trung gian không chỉ làm chậm việc truyền đạt và thực thi quyết sách, mà còn gây lãng phí nguồn lực.

“Tôi kỳ vọng việc hiến định mô hình chính quyền 2 cấp sẽ giúp bộ máy địa phương vận hành hiệu quả, tinh gọn hơn, nhưng vẫn bảo đảm phục vụ nhân dân tốt hơn”, đại biểu bày tỏ.

Bên cạnh đó, theo đại biểu, việc thống nhất chỉ một đầu mối là Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam được quyền đề xuất dự án luật, pháp lệnh vừa bảo đảm phát huy dân chủ, phản ánh tiếng nói đa dạng của nhân dân, vừa tránh trùng lặp, nâng cao hiệu quả trong quy trình lập pháp.

Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự thảo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp. (Ảnh: DUY LINH).

Còn theo đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Phó trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội chuyên trách tỉnh Hải Dương), việc Quốc hội thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp có ý nghĩa rất quan trọng trong bối cảnh hiện nay, khi đất nước đang bước vào một giai đoạn phát triển mới với nhiều yêu cầu cấp thiết về cải cách thể chế, tổ chức bộ máy Nhà nước và nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản trị quốc gia.

Lần sửa đổi này theo đại biểu có ý nghĩa rất lớn trong việc thể chế hóa đầy đủ, kịp thời các định hướng lớn của Đảng đã được xác định trong Văn kiện Đại hội XIII và các văn bản chỉ đạo quan trọng gần đây của Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Tổng Bí thư Tô Lâm.

“Việc sửa đổi Hiến pháp không chỉ xuất phát từ yêu cầu thực tiễn của đất nước, mà còn thể hiện quyết tâm chính trị rất lớn của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta trong việc tiếp tục đổi mới mạnh mẽ tổ chức bộ máy nhà nước, tạo hành lang pháp lý vững chắc cho sự phát triển trong giai đoạn mới”, đại biểu nêu rõ.

Trong lần sửa đổi Hiến pháp này, đại biểu cũng bày tỏ sự quan tâm đặc biệt đến nội dung đổi mới tổ chức bộ máy nhà nước, mà trọng tâm là việc xây dựng mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Đây là một bước đột phá rất lớn về phương thức quản trị quốc gia, phù hợp với yêu cầu thực tiễn quản lý Nhà nước trong giai đoạn hiện nay.

Đại biểu nhấn mạnh, việc xây dựng chính quyền địa phương hai cấp giúp bộ máy quản lý Nhà nước tinh gọn hơn, giảm bớt tầng nấc trung gian, từ đó tăng cường tính trực tiếp, linh hoạt và sát thực tiễn trong tổ chức, vận hành bộ máy. Quan trọng hơn, đây là sự chuyển đổi rõ nét từ mô hình quản trị hành chính theo kiểu “từ trên xuống” sang mô hình quản trị “từ dưới lên”, lấy địa phương, cơ sở và người dân làm trung tâm của hoạt động quản trị. Chính quyền cấp xã - nơi gần dân nhất - sẽ trở thành cấp quản lý thực chất, trực tiếp giải quyết phần lớn các vấn đề phát sinh trong đời sống kinh tế-xã hội của người dân. Cấp tỉnh đóng vai trò định hướng chiến lược, điều tiết chung, giám sát, hỗ trợ và xử lý các vấn đề liên vùng, liên ngành.

“Tôi tin rằng, nếu được triển khai đồng bộ, nghiêm túc, mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp sẽ mở ra một giai đoạn mới trong đổi mới quản trị Nhà nước, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, phục vụ tốt hơn cho người dân, doanh nghiệp và sự phát triển của đất nước”, đại biểu Nga chia sẻ.

Khẩn trương đưa Nghị quyết vào cuộc sống

Để Hiến pháp đi vào cuộc sống, đại biểu Trần Văn Khải cho rằng, cần khẩn trương hoàn thiện hệ thống pháp luật phù hợp với Hiến pháp được sửa đổi. Theo đó, sớm sửa đổi, ban hành các luật liên quan như Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (sửa đổi), các luật về tổ chức Tòa án nhân dân, Viện Kiểm sát nhân dân ... để đồng bộ với Hiến pháp mới.

Theo đại biểu, khung pháp lý được hoàn thiện kịp thời sẽ tạo nền tảng vững chắc cho việc thi hành Hiến pháp hiệu quả.

Đi cùng với đó là tiến hành sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy chính quyền các cấp và các đơn vị hành chính theo quy định mới. Bảo đảm từ ngày 1/7/2025 chấm dứt hoạt động của chính quyền cấp huyện, đồng thời bộ máy địa phương vận hành thông suốt, không gián đoạn trong quá trình chuyển tiếp.

“Chính phủ cần sớm ban hành các văn bản quy định, hướng dẫn phân định lại nhiệm vụ, quyền hạn của từng cấp chính quyền khi không còn cấp huyện. Cần thực hiện việc sáp nhập, điều chỉnh địa giới các đơn vị hành chính hợp lý và bố trí, đào tạo hoặc giải quyết chế độ đối với cán bộ, công chức dôi dư, bảo đảm bộ máy mới hoạt động ổn định”, đại biểu nêu rõ.

Việc bảo đảm các điều kiện về nguồn lực và nâng cao năng lực thực thi Hiến pháp cũng là một trong những yêu cầu quan trọng được đặt ra.

Mặt khác, theo đại biểu, cần chú trọng đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến Hiến pháp và giám sát việc thực hiện. Quá trình triển khai phải được giám sát chặt chẽ bởi Quốc hội, Hội đồng nhân dân và Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng các đoàn thể, kịp thời phát hiện, chấn chỉnh những vướng mắc nảy sinh. Cần chủ động định hướng dư luận, kiên quyết đấu tranh với các luận điệu xuyên tạc, không để thế lực xấu lợi dụng chống phá việc thi hành Hiến pháp.

“Nhân dân kỳ vọng bản Hiến pháp sửa đổi sẽ thổi một luồng sinh khí mới vào bộ máy Nhà nước, giúp bộ máy vận hành thông suốt, hiệu quả hơn, qua đó mọi chủ trương, chính sách tiến bộ sớm đi vào cuộc sống, mang lại những chuyển biến tích cực cho xã hội. Tôi tin tưởng rằng quyết định lịch sử này sẽ là bệ phóng mạnh mẽ, tạo nền tảng chính trị-pháp lý vững chắc để đất nước ta phát triển nhanh và bền vững trong thời gian tới”, ông Khải nói.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Phó trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội chuyên trách tỉnh Hải Dương).(Ảnh: Phạm Thắng).

Theo đại biểu Việt Nga, đưa Hiến pháp vào cuộc sống là một quá trình đòi hỏi sự đồng bộ cả về thể chế, tổ chức thực hiện và ý thức pháp luật trong toàn xã hội. Do đó, cần tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật đồng bộ, thống nhất, cụ thể hóa các quy định của Hiến pháp sửa đổi, bảo đảm đầy đủ cơ sở pháp lý cho việc triển khai trong thực tiễn.

Bên cạnh đó, tiếp tục hoàn thiện cơ chế kiểm soát quyền lực, tăng cường trách nhiệm giải trình và hiệu quả giám sát của các cơ quan dân cử, của xã hội và của chính người dân; nâng cao năng lực thực thi pháp luật của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Song song, tăng cường tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về Hiến pháp để người dân hiểu rõ quyền, nghĩa vụ của mình, từ đó thực hiện đầy đủ quyền hiến định cũng như tham gia giám sát hoạt động của bộ máy Nhà nước.

“Hiến pháp chỉ thực sự đi vào cuộc sống khi người thực thi công vụ thấm nhuần tinh thần thượng tôn pháp luật, phục vụ nhân dân”, đại biểu nêu quan điểm.

Đại biểu Nguyễn Thành Nam (Phó trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội chuyên trách tỉnh Phú Thọ). (Ảnh: TH).

Ngay sau khi Nghị quyết của Quốc hội được ban hành, theo đại biểu Nguyễn Thành Nam (Phó trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội chuyên trách tỉnh Phú Thọ), cần sửa đổi kịp thời những luật liên quan để đáp ứng phù hợp với giai đoạn hiện nay, nhất là Luật Tổ chức chính quyền địa phương và các luật: Luật Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Luật Công đoàn, Luật Thanh niên và Luật Dân chủ cơ sở, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ giữa Hiến pháp và pháp luật.

Đối với địa phương, sau khi Nghị quyết có hiệu lực, Hội đồng nhân dân phải thực hiện tất cả các nhiệm vụ theo như điều khoản chuyển tiếp, đó là phải tiến hành chỉ định nhân sự theo thẩm quyền đã được nêu trong Nghị quyết. Thí dụ, ngoài những nhân sự thuộc thẩm quyền của Quốc hội, của Chính phủ, những thẩm quyền thuộc về Hội đồng nhân dân và Thường trực Hội đồng nhân dân cần tiến hành thực hiện đầy đủ và kịp thời để bắt đầu từ ngày 1/7, khi chính quyền địa phương hai cấp đi vào hoạt động sẽ đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra.

Chỉ khi thực hiện kịp thời, đồng bộ các giải pháp trên, Hiến pháp mới trở thành đạo luật sống trong đời sống xã hội. Sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và sự đồng lòng của nhân dân chính là yếu tố quyết định để Hiến pháp thực sự đi vào cuộc sống.

Theo: nhandan.vn