Em Đỗ Như Ý, học sinh lớp 8, Trường THCS An Khê là thành viên đội múa Bát Dật của làng. Em cũng là cháu nội của nghệ nhân Nguyễn Thị Nhân - người nhiều năm trực tiếp đảm nhận việc trao truyền điệu múa độc đáo cho thế hệ tiếp nối nên Đỗ Như Ý luôn có mong mỏi được luyện tập, trở thành “hạt nhân” tiêu biểu phát huy điệu múa này. Như Ý cho biết: Từ ngày còn nhỏ, em đã được theo bà ra đền xem múa Bát Dật, xem bà chỉ dạy các cô, các chị biểu diễn. Em thích nhất ở điệu múa này là có nhiều lớp múa linh hoạt với các tên gọi như: hoa hồi, bát môn, quay tơ, bát giác, bổ đồn, múa tiên, xoáy ốc... Mỗi lớp múa đi theo những lời ca, ý nghĩa khác nhau. Ngoài ra, khi được trở thành thành viên của đội múa, các em được làng tin tưởng giao trang phục, đạo cụ để tự bảo quản. Trang phục trong múa Bát Dật bao gồm mũ có hình 3 cánh sen hồng thêu kim tuyến lóng lánh, bên trên cài ba ngọn đèn được gọi là mũ kiều; áo múa là áo tứ thân, có yếm đỏ hoặc hồng, dải thắt lưng có màu sắc tùy vào độ tuổi của người tham gia múa. Như Ý cảm thấy rất vinh dự và tự hào khi trong lễ hội đền Lộng Khê năm 2025 là lần thứ 2 em được vinh dự lên sân khấu biểu diễn, lan tỏa vẻ đẹp điệu múa cổ đến nhân dân địa phương và du khách thập phương.

Bà Nguyễn Thị Nhân, nghệ nhân múa Bát Dật chia sẻ: Tôi biết đến điệu múa Bát Dật nhờ được các cụ cao niên của làng truyền dạy. Sau thời gian việc biểu diễn điệu múa này bị gián đoạn, có nguy cơ thất truyền, từ sự ủng hộ, động viên của làng xã, tôi quyết tâm gây dựng lại phong trào, đến từng gia đình vận động chị em tham gia tập luyện. Dần dần, hơn 20 năm qua, làng hình thành nên 2 đội múa, là đội múa của các bà, các cô trung niên và đội múa với sự tham gia của các cháu học sinh. Thông thường, trước mỗi kỳ hội làng, hoạt động tập luyện của cả 2 đội diễn ra liên tục trong nhiều tháng. Nếu như đội múa của các bà, các cô ít có sự thay đổi về lực lượng tham gia qua hàng năm thì đội múa trẻ cứ khoảng 2 – 3 năm, chúng tôi lại đào tạo lớp kế cận mới bởi vì các cháu đi học, đi làm xa nhà... Dù sau này có tiếp tục trở về tham gia đội múa của làng hay không song những năm tháng được múa Bát Dật dưới sự quan tâm hướng dẫn tận tình của các bậc cao niên trong làng sẽ là kỷ niệm đẹp, giúp các cháu thêm gần gũi, gắn bó và trân quý tình cảm với quê hương. 

Theo nghệ nhân Nguyễn Thị Nhân, điệu múa Bát Dật bao gồm 3 trổ, mỗi trổ gồm nhiều làn điệu, lớp múa. Trong đó, trổ 1 có nội dung về cảnh tâm linh của bản đền; trổ 2 ca ngợi khung cảnh thiên nhiên và công lao của các vị Thánh đã dạy dân tu sửa đồng ruộng, cấy lúa, trồng khoai, xe tơ, dệt vải...; trổ 3 ca ngợi cuộc sống thái bình, yên vui.

Múa Bát Dật là hoạt động văn hóa dân gian được bảo tồn trong lễ hội đền Lộng Khê.

Ông Đỗ Đường Thắng, công chức văn hóa xã An Khê thông tin: Múa Bát Dật bắt nguồn từ điệu múa cổ xưa kia của người Việt, đến năm Minh Mạng nguyên niên (1820), vua cho sửa lại để biểu diễn vào những dịp tế lễ và ngày hội. Điệu múa đã được các bậc cao niên trong làng phục dựng và trao truyền lại cho con cháu, đến nay, ngày một phát triển tốt đẹp. Năm 2017, lễ hội đền Lộng Khê với điệu múa cổ Bát Dật cùng tục đốt cây Đình Liệu được công nhận di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Chúng tôi đã tham mưu cấp ủy, chính quyền địa phương đưa điệu múa cổ Bát Dật vào trường học, truyền dạy cho thế hệ tiếp nối của địa phương để gìn giữ, phát huy di sản văn hóa.

Ông Ngô Văn Tuấn, Chủ tịch UBND xã An Khê đánh giá: Từ việc thực hiện phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa và đặc biệt là thực hiện nếp sống văn minh, nhiều tập tục tốt đẹp trong lễ hội truyền thống được nhân dân chung tay gìn giữ, phát huy. Qua đó, thể hiện niềm tri ân sâu sắc với các bậc tiền nhân, góp phần giáo dục truyền thống quê hương cho thế hệ trẻ, đồng thời nâng cao vai trò trách nhiệm của các tầng lớp nhân dân đối với phát huy giá trị di sản văn hóa vật thể, phi vật thể của địa phương.

Tú Anh